Zorg is mensenwerk. En de beste kwaliteit wordt geleverd door teams die goed samenwerken. Je hebt dus een team nodig, dat in de gelegenheid moet zijn goed te kunnen werken én goed samen te kunnen werken.

Dat gaat niet vanzelf. Dat vraagt een slim systeem, aandacht en ruimte. Ruimte voor eigen inbreng en ontwikkeling. Aandacht voor het individu, de groep en het gedrag in die groep. En een slim systeem dat ongeschreven regels en gedrag positief beïnvloedt. Dat het makkelijk maakt om de gewenste uitkomst te krijgen: ieder moment de best mogelijke zorg. Hoe organiseer je dit?

In deze sessie op de Zenya gebruikersdag 2022 gaf Ellen Joan van Vliet van Qualicor Europe inzicht in het patroon van verandering. Ook gaf ze handvatten om zelf praktisch mee aan de slag te gaan als verandering of volhouden moeilijk is. Hoe word je samen beter? Wat kan jij vanuit jouw rol doen? En wat heeft een gemotiveerde olifant daar mee te maken? 

De presentatie van deze sessie vind je onderaan dit topic.

Samenvatting

Introductie

De zorg is mensenwerk. Dat betekent dat de kwaliteit van zorg zo goed is als de mensen die de zorg leveren. Dat is een interessant gegeven. We zijn geneigd de weg van de minste weerstand te kiezen. In ons leven én in ons werk. Olifantenpaadjes. Die paadjes, waarmee je onnodige bochten en obstakels afsnijdt of ontwijkt, zorgen dat we ons niet onnodig hoeven in te spannen.

De parallellen zijn ook te maken met de systeemwereld binnen de zorg. Een goed ingerichte PDCA-cyclus is nobel, maar soms onnodig gecompliceerd. Het olifantenpaadje is dan snel gemaakt. De systeemwereld en de leefwereld gaan dan niet hand in hand, terwijl die samenwerking er wel moet zijn.

Verdieping onderwerp

Als het systeem en de leefwereld niet hand in hand gaan, betekent dat samenwerking tussen mensen niet optimaal is. De kwaliteit van de zorg komt daarmee onder druk te staan. De zes blinden en de olifant, de parabel van John Godfrey Saxes geeft hier, metaforisch, een mooi inzicht. De zes blinden bekijken de olifanten allen vanuit hun eigen perspectieven. De een kijkt naar de slurf, de ander naar de staart, terwijl de andere blinde de poten aanschouwt. Al die perspectieven zijn losstaande waarheden, zonder dat daarbij het geheel gezien wordt: de olifant. Wat als de blinden hadden samengewerkt?

Om die olifant in het geheel te zien moet je breder durven te kijken. Daarvoor moet je zo nu en dan afwijken van de gebaande paden binnen het systeem. Durven rebelleren. Alles om die zorg naar een zo hoog mogelijk niveau te brengen. Toch begint dat kwaliteitsstreven in de boardroom. Het gedrag, of beter gezegd, de cultuur binnen de organisatie bepaalt in welke mate kwaliteit en veiligheid binnen bedrijfsprocessen is geïntegreerd. De cultuurladder is een goed hulpmiddel om dat inzichtelijk te maken.

Er zit een, spreekwoordelijk, glazen plafond, tussen de berekenende en de proactieve cultuur. Dit is het verschil tussen reactief en proactief beleid. Dat plafond wordt enerzijds in de leer beslecht door gefaseerd op te bouwen vanuit een samenwerkingsperspectief, een ambitie. Anderzijds, een crisissituatie als bijvoorbeeld de coronacrisis brengt veranderingen in een stroomversnelling.

Dat crises zorgen voor versnelling van verandering, omarmt ook de zaal. Verschillende aanwezigen geven aan dat het tijdens de coronacrisis “oorlog” was. “We moesten noodgedwongen afwijken van het systeem, omdat niemand wist hoe we precies moesten handelen. We kregen carte blanche van directie, hebben zaken gerealiseerd waarvan we niet wisten dat we ze konden. Dat gaf enorm veel vertrouwen. Bovenal was het een pure vorm van samenwerken.”

Of de verandering blijvend is, betwijfelen enkelen. “Nu de crisissituatie voorbij is, merken we dat de samenwerking weer afvlakt en dus niet zo vanzelfsprekend is. De regie is weer terug in de ivoren toren.”

Verdieping resultaat

Terug naar de olifant. In crises zijn blinden verrekijkers. Ze zien de olifant, werken samen, kijken vooruit én laten het systeem vaker los. Het systeem is dan dienend en minder leidend. Ook in geval van bestuurlijke ambitie is deze cultuur, gefaseerd te realiseren.

Ellen-Joan van Vliet: “Samen leren en minder systemen. Het vergt de durf tot loslaten en vraagt om samen te leren. Omarm olifantenpaadjes in systemen en stimuleer samenwerking. Breng de systeemwereld en de leefwereld in balans. Dat maakt de olifant, jouw organisatie en mensen, tot een gemotiveerde olifant. En dat, dat leidt tot kwaliteit. Daarmee brengen we zorg naar een hoger niveau.”

Deze samenvatting is geschreven door @Jochem Spekken 

Heb je hier nog vragen over? Stel ze dan gerust hieronder.